Ο αποφρακτικός ίκτερος (ή χολοστατικός ίκτερος) είναι μια κατάσταση στην οποία υπάρχει απόφραξη της ροής της χολής από το ήπαρ προς το έντερο, προκαλώντας συσσώρευση χολερυθρίνης στο αίμα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση του χαρακτηριστικού συμπτώματος του ίκτερου, δηλαδή την κιτρινίλα του δέρματος και των ματιών.
Η απόφραξη της χολής μπορεί να συμβεί σε διάφορα σημεία του χοληφόρου συστήματος, περιλαμβανομένων των χοληφόρων αγωγών και της χοληδόχου κύστης. Ο αποφρακτικός ίκτερος είναι συχνά ένδειξη σοβαρής υποκείμενης πάθησης και απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση για να επιλυθεί η απόφραξη και να μειωθούν οι επιπλοκές.
Αιτίες Αποφρακτικού Ίκτερου
Ο αποφρακτικός ίκτερος προκαλείται όταν υπάρχει απόφραξη στους χοληφόρους αγωγούς που εμποδίζει την κανονική ροή της χολής από το ήπαρ στο έντερο. Οι κυριότερες αιτίες είναι:
- Πέτρες στη χολή (χοληλιθίαση):
- Η πιο συχνή αιτία απόφραξης των χοληφόρων αγωγών είναι οι πέτρες στη χολή, που μπορούν να εγκλωβιστούν στον κοινό χοληφόρο πόρο (χοληδόχο αγωγό), προκαλώντας απόφραξη και συσσώρευση χολής.
- Χολαγγειίτιδα:
- Φλεγμονή των χοληφόρων αγωγών, συνήθως λόγω βακτηριακής λοίμωξης, η οποία μπορεί να προκαλέσει στένωση ή απόφραξη των αγωγών.
- Όγκοι:
- Καρκινικοί όγκοι του ήπατος, της χοληδόχου κύστης ή των χοληφόρων αγωγών (όπως το χολαγγειοκαρκίνωμα) μπορεί να προκαλέσουν απόφραξη των χοληφόρων αγωγών.
- Στένωση των χοληφόρων αγωγών:
- Μερικές φορές, η απόφραξη μπορεί να είναι αποτέλεσμα στένωσης των χοληφόρων αγωγών λόγω κληρονομικών καταστάσεων ή προηγούμενων χειρουργικών επεμβάσεων.
- Ασθένειες του παγκρέατος:
- Καρκίνος του παγκρέατος ή παγκρεατίτιδα μπορεί να προκαλέσουν απόφραξη του κοινού χοληφόρου πόρου λόγω της θέσης τους δίπλα στους χοληφόρους αγωγούς.
- Λιθίαση των χοληφόρων αγωγών:
- Οι πέτρες που σχηματίζονται στους χοληφόρους αγωγούς (δευτερογενής χοληλιθίαση) μπορούν επίσης να προκαλέσουν απόφραξη.
- Αποφράξεις λόγω τραύματος:
- Τραύματα στην κοιλιακή χώρα ή κατά τη διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων μπορούν να προκαλέσουν απόφραξη των χοληφόρων αγωγών.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα του αποφρακτικού ίκτερου περιλαμβάνουν:
- Κίτρινο χρώμα στο δέρμα και τα μάτια (ίκτερος): Η συσσώρευση χολερυθρίνης στο αίμα προκαλεί το χαρακτηριστικό κιτρίνισμα.
- Σκοτεινά ούρα: Η αυξημένη ποσότητα χολερυθρίνης αποβάλλεται στα ούρα, κάνοντάς τα πιο σκοτεινά.
- Ανοιχτόχρωμα κόπρανα: Λόγω της έλλειψης χολής στο έντερο, τα κόπρανα γίνονται ανοιχτόχρωμα.
- Φαγούρα (κνησμός): Η συσσώρευση χολής στο αίμα μπορεί να προκαλέσει φαγούρα στο δέρμα.
- Πόνος στην άνω δεξιά κοιλιακή χώρα: Συχνά εντοπισμένος στην περιοχή της χοληδόχου κύστης, ειδικά αν η απόφραξη προκαλεί φλεγμονή ή λοίμωξη.
- Ναυτία και έμετος: Συχνά συνοδεύουν τον πόνο και την ανωμαλία στη χοληδόχο κύστη ή τους χοληφόρους αγωγούς.
- Απώλεια όρεξης και αίσθημα κόπωσης: Συχνά συνοδευτικά συμπτώματα του αποφρακτικού ίκτερου.
Διάγνωση
Η διάγνωση του αποφρακτικού ίκτερου περιλαμβάνει μια σειρά εξετάσεων:
- Κλινική εξέταση: Ο γιατρός θα εξετάσει τα χαρακτηριστικά σημεία του ίκτερου και θα κάνει ερωτήσεις σχετικά με τα συμπτώματα του ασθενούς.
- Αιματολογικές εξετάσεις: Εξετάσεις για να μετρηθούν τα επίπεδα της χολερυθρίνης και των ηπατικών ενζύμων (AST, ALT, ALP, γ-GT) που μπορεί να είναι αυξημένα λόγω απόφραξης.
- Υπερηχογράφημα: Η πιο κοινή απεικονιστική εξέταση για να εντοπιστούν πέτρες στη χολή ή απόφραξη των χοληφόρων αγωγών.
- Αξονική τομογραφία (CT): Χρησιμοποιείται για να εντοπιστεί η ακριβής τοποθεσία της απόφραξης και για να εκτιμηθεί η εξάπλωση του προβλήματος.
- Μαγνητική τομογραφία (MRI) και Μαγνητική Χολαγγειογραφία (MRCP): Χρησιμοποιούνται για την απεικόνιση των χοληφόρων αγωγών και για τη διάγνωση απόφραξης ή όγκων.
- Ενδοσκοπική Χολαγγειοπαγκρεατογραφία (ERCP): Είναι μια διαγνωστική και θεραπευτική διαδικασία που χρησιμοποιείται για να απομακρυνθούν πέτρες ή να ληφθεί βιοψία από τους χοληφόρους αγωγούς, σε περίπτωση κακοήθους ύποπτης βλάβης.
- Βιοψία: Αν υποψιαστεί καρκίνος ή άλλες σοβαρές παθήσεις, η βιοψία μπορεί να γίνει για επιβεβαίωση.
Θεραπεία
Η θεραπεία του αποφρακτικού ίκτερου εξαρτάται από την αιτία της απόφραξης και το στάδιο της πάθησης:
- Αφαίρεση Πέτρας στη Χολή (Ενδοσκοπικά ή Χειρουργικά):
- Εάν η απόφραξη προκαλείται από πέτρες στη χολή, η απομάκρυνσή τους μπορεί να γίνει με ενδοσκοπική χειρουργική επέμβαση (ERCP) ή ανοιχτή χειρουργική επέμβαση.
- Χημειοθεραπεία ή Ακτινοθεραπεία:
- Αν η απόφραξη οφείλεται σε καρκίνο (π.χ. χολαγγειοκαρκίνωμα ή καρκίνο του παγκρέατος), μπορεί να απαιτηθεί χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία ή χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του όγκου.
- Αποστράγγιση Χολής:
- Αν η απόφραξη είναι σοβαρή και προκαλεί μεγάλη πίεση στο ήπαρ, μπορεί να χρειαστεί να τοποθετηθεί stent στους χοληφόρους αγωγούς ή να γίνει αποστράγγιση μέσω διαδερμικής ενδοσκοπικής διαδικασίας.
- Αντιβιοτικά:
- Αν υπάρχει λοίμωξη (όπως χολαγγειίτιδα), χορηγούνται αντιβιοτικά για να αντιμετωπιστεί η λοίμωξη και να μειωθεί ο κίνδυνος επιπλοκών.
- Στήριξη και Συμπτωματική Θεραπεία:
- Αντισταθμιστικά για την ανακούφιση από τα συμπτώματα του ίκτερου (π.χ. φαρμακευτική αγωγή για τη μείωση της φαγούρας).
Πρόγνωση και Επιπλοκές
Η πρόγνωση του αποφρακτικού ίκτερου εξαρτάται από την αιτία και τη διάρκεια της απόφραξης. Εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές, όπως:
- Ηπατική ανεπάρκεια: Από τη συσσώρευση τοξικών ουσιών στο ήπαρ.
- Χολαγγειίτιδα: Λοίμωξη στους χοληφόρους αγωγούς.
- Περιτονίτιδα: Αν η απόφραξη προκαλέσει διάτρηση.
- Μετάσταση καρκίνου: Σε περίπτωση καρκινικών αιτίων της απόφραξης.
Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι κρίσιμη για την αποφυγή αυτών των επιπλοκών και για την αποκατάσταση της υγείας του ασθενούς.
