Ο ιλεός είναι μια κατάσταση κατά την οποία υπάρχει διαταραχή στην κινητικότητα του εντέρου, η οποία εμποδίζει τη φυσιολογική ροή των εντερικών περιεχομένων. Αν και ο ιλεός δεν είναι αληθινή απόφραξη, προκαλεί φαινόμενα παρόμοια με εκείνα της εντερικής απόφραξης, όπως φούσκωμα, κοιλιακό πόνο και έλλειψη κίνησης των εντέρων.
Ο ιλεός μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες και χωρίζεται σε δύο κύριες κατηγορίες:
1. Μηχανικός Ιλεός
Αυτός ο τύπος ιλεού προκαλείται όταν υπάρχει φυσικό εμπόδιο στην κανονική ροή των εντερικών περιεχομένων. Οι αιτίες περιλαμβάνουν:
- Συμφύσεις: Οι συμφύσεις, δηλαδή οι ανώμαλοι ιστός που σχηματίζεται μετά από χειρουργικές επεμβάσεις, μπορεί να προκαλέσουν απόφραξη στο έντερο.
- Κήλες: Μια κήλη μπορεί να αιχμαλωτίσει ένα τμήμα του εντέρου, προκαλώντας στένωση και εμπόδιο στη ροή των περιεχομένων.
- Εγκλεισμός: Η κατάποση ξένων σωμάτων ή όγκων μπορεί να φράξει τον εντερικό αυλό.
- Όγκοι ή πολύποδες: Καλοήθεις ή κακοήθεις όγκοι στο έντερο μπορούν να περιορίσουν ή να μπλοκάρουν τη ροή των εντερικών περιεχομένων.
2. Παραλυτικός Ιλεός
Αυτός ο τύπος ιλεού προκαλείται όταν τα νεύρα ή οι μυς του εντέρου δεν λειτουργούν σωστά, με αποτέλεσμα την αδυναμία μετακίνησης των τροφών μέσα από το πεπτικό σύστημα. Οι αιτίες περιλαμβάνουν:
- Μετά από χειρουργικές επεμβάσεις: Η χειρουργική επέμβαση στο κοιλιακό τοίχωμα, όπως η σκωληκοειδεκτομή, μπορεί να προκαλέσει προσωρινό ϊλεό λόγω της αναστολής της κινητικότητας των εντέρων.
- Φλεγμονώδεις καταστάσεις: Πάθηση όπως η περιτονίτιδα ή η φλεγμονή του εντέρου μπορεί να προκαλέσουν αναστολή της εντερικής κινητικότητας.
- Διαταραχές του νευρικού συστήματος: Προβλήματα στο νευρικό σύστημα, όπως το Parkinson’s ή ο διαβήτης, μπορεί να επηρεάσουν τη φυσιολογική κινητικότητα του εντέρου.
- Λοιμώξεις ή φάρμακα: Ορισμένα φάρμακα, όπως τα αναλγητικά και τα αντιχολινεργικά, μπορούν να προκαλέσουν ιλεό. Επίσης, λοιμώξεις του πεπτικού συστήματος μπορούν να προκαλέσουν προσωρινό ιλεό.
Συμπτώματα Ιλεού
Τα συμπτώματα του ιλεού μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα και την αιτία της κατάστασης, αλλά τα πιο κοινά περιλαμβάνουν:
- Κοιλιακός πόνος και κράμπες: Ο πόνος συνήθως είναι κωλικοειδής και μπορεί να έρχεται σε κύματα.
- Φούσκωμα: Η κοιλιά μπορεί να διογκωθεί λόγω της συσσώρευσης αερίων και υγρών.
- Διάρροια ή δυσκοιλιότητα: Ο ασθενής μπορεί να έχει διάρροια ή να μην έχει καθόλου κίνηση του εντέρου.
- Ναυτία και έμετος: Συνήθως λόγω συσσώρευσης υγρών και αερίων στο έντερο.
- Απώλεια όρεξης και γενική κακουχία: Η απώλεια όρεξης και η αίσθηση αδυναμίας είναι επίσης κοινά.
Διάγνωση Ιλεού
Η διάγνωση του ιλεού απαιτεί τη χρήση διαγνωστικών μεθόδων για να εντοπιστεί η αιτία και η σοβαρότητα της κατάστασης:
- Κλινική Εξέταση: Ο γιατρός θα εξετάσει την κοιλιακή περιοχή για φούσκωμα, πόνο και άλλες ενδείξεις.
- Ακτινογραφία Κοιλίας: Η ακτινογραφία μπορεί να δείξει πηγές αερίων και υγρών στο έντερο, γεγονός που υποδεικνύει την παρουσία ϊλεού.
- Αξονική Τομογραφία (CT): Η αξονική τομογραφία είναι πολύ χρήσιμη για να εντοπίσει την αιτία του ϊλεού και να προσδιορίσει τυχόν επιπλοκές, όπως συμφύσεις ή εντερική απόφραξη.
- Υπερηχογράφημα: Χρησιμοποιείται για την εκτίμηση του εντερικού συστήματος και για την ανίχνευση πιθανών αιτίων, όπως μια κήλη ή φλεγμονή.
- Μαγνητική Τομογραφία (MRI): Σε ορισμένες περιπτώσεις, η μαγνητική τομογραφία χρησιμοποιείται για την απεικόνιση του εντέρου και των περιβαλλόντων ιστών.
Θεραπεία Ιλεού
Η θεραπεία του ιλεού εξαρτάται από την αιτία και τη σοβαρότητα της κατάστασης. Ορισμένες περιπτώσεις απαιτούν συντηρητική θεραπεία, ενώ άλλες απαιτούν χειρουργική επέμβαση:
- Συντηρητική Θεραπεία:
- Αποχή από τροφή και υγρά: Στην αρχή, ο ασθενής μπορεί να χρειαστεί να απέχει από την κατανάλωση τροφής και να λάβει υγρά ενδοφλέβια για να αποφευχθεί η αφυδάτωση.
- Φαρμακευτική αγωγή: Αντιβιοτικά ή άλλα φάρμακα μπορεί να χορηγηθούν για την καταπολέμηση λοιμώξεων ή φλεγμονών.
- Καθετηριασμός για αποσυμπίεση του εντέρου: Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί η τοποθέτηση ενός καθετήρα ή σωλήνα για την εκκένωση αερίων ή υγρών από το έντερο.
- Χειρουργική Θεραπεία:
- Αν ο ιλεός προκαλεί απόφραξη ή αν οι συντηρητικές θεραπείες δεν είναι αποτελεσματικές, μπορεί να απαιτηθεί χειρουργική επέμβαση για την αποκατάσταση της κινητικότητας του εντέρου ή την αφαίρεση του αιτίου του ιλεού (όπως συμφύσεις ή όγκους).
- Αφαίρεση συμφύσεων ή κατεστραμμένων εντερικών τμημάτων: Εάν ο ιλεός προκαλείται από συμφύσεις ή έντονη φλεγμονή, η χειρουργική επέμβαση μπορεί να απαιτηθεί για την αποκατάσταση της φυσιολογικής λειτουργίας του εντέρου.
Επιπλοκές του Ιλεού
Ο ιλεός μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές εάν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως:
- Διάτρηση του εντέρου: Η αυξημένη πίεση στο εντερικό τοίχωμα μπορεί να προκαλέσει διάτρηση, οδηγώντας σε περιτονίτιδα.
- Σήψη: Η μόλυνση του αίματος από διαρροή εντερικών υγρών μπορεί να προκαλέσει σήψη.
- Αφυδάτωση και ανισορροπία ηλεκτρολυτών: Η αδυναμία της απορρόφησης υγρών μπορεί να προκαλέσει σοβαρή αφυδάτωση και ανισορροπία των ηλεκτρολυτών, η οποία χρήζει άμεσης θεραπείας.
Πρόληψη του Ιλεού
Η πρόληψη του ιλεού περιλαμβάνει:
- Έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία των εντερικών παθήσεων.
- Αποφυγή κακών διατροφικών συνηθειών και της υπερβολικής κατανάλωσης λιπαρών ή σφιχτών τροφών.
- Αποφυγή του υπερβολικού καπνίσματος ή της κατάχρησης αλκοόλ.
- Προσοχή στις μετεγχειρητικές καταστάσεις για την πρόληψη συμφύσεων και άλλων παραγόντων που προκαλούν ιλεό.
Η έγκαιρη αναγνώριση και η θεραπεία του ιλεού είναι καθοριστικής σημασίας για την αποτροπή σοβαρών επιπλοκών και τη διατήρηση της υγείας του ασθενούς.
